Cambodja zet voorzichtige stappen richting ontwikkeling. Er worden in ras tempo wegen aangelegd en woningen bijgebouwd, sloppenwijken worden opgeknapt en al die ijverigheid brengt banen met zich mee. Maar de ontwikkeling van Cambodja uit zich ook in dingen die mij mezelf bedenkelijk achter mijn oor doen krabben.

In Cambodja vinden ze nu bijvoorbeeld alles wat uit de Westerse wereld komt geweldig. Ze kopen het liefst geïmporteerd duur westers spul en lekkers, om zo te laten zien dat het goed met hen gaat. Terwijl Cambodjaanse bedrijven ook hele mooie en lekkere producten verkopen. Omdat de kwaliteit van Cambodjaanse producten over het algemeen te laag is voor de export, moeten de locale bedrijven hun kwaliteits-level opschroeven. Met als gevolg dat de prijs omhoog moet en de locale markt beperkt wordt tot de hogere klasse. Maar die willen nou juist het liefst alleen maar Westers koopwaar. En zo eindigen de Cambodjaanse producten tussen het wal en het schip. Te klein voor het tafellaken, te groot voor het servet.

Jarenlang juichten wij dat Cambodja zo heerlijk was omdat er nog geen Amerikaanse hamburgerketens waren (ik noem geen namen). Maar geheel in lijn met de hang naar alles wat Westers en ontwikkelt lijkt komt er nu een welbekende fast-food keten die gefrituurde kipproducten serveert naar Phnom Penh. En druk dat het er is! Dé nieuwe hotspot voor de middle en upper class.

Ook heb ik in mijn leven nog nooit zoveel splinternieuwe Lexus MPV's en Hummers gezien als in de straten van Phnom Penh. Ze zijn bevolkt door blijkbaar wel erg goedbetaalde goede-doelen medewerkers met privé chauffeur (wat doe ik verkeerd?) of door goedboerende Cambodjanen. Elke 5e auto is een Lexus! Je weet niet wat je meemaakt. Mensen hebben hier óf geen auto óf een gigantische nieuwe terreinwagen. De grote monsterbakken banen zich een weg door de krioelende kluit brommers, fietsen en handkarren. Het ziet er een beetje misplaatst uit.

Om over de geplande nieuwbouw maar even te zwijgen. Er komen twee goudkleurige wolkenkrabbers. Phnom Penh kent geen hoogbouw en daardoor heeft de stad iets heel gemoedelijks. Zo'n gouden glitterflat staat straks als een vlag op een modderschuit. Maar het verschil tussen arm en rijk wordt steeds groter, en de rijken krijgen steeds hogere eisen. Als je geld hebt krijg je je zin in Cambodja. Cambodja wil vooruit, en daar profiteert de hogere klasse als eerste van. Cambodja zit in de lift. Maar voor de meeste mensen is er in die lift voorlopig nog geen plaats.

Hier zijn ongeveer 300 NGO's actief, dus ze zijn hier wel enigszins aan buitenlandse bleekneuzen met goede bedoelingen gewend. En het toerisme gaat met rasse schreden vooruit. Ik ben dan ook niet echt een attractie of rariteit in het Cambodjaanse straatbeeld. Ze vinden me met mijn 1 meter 80 wel wat aan de hoge kant, maar oh wat is mijn neus mooi smal en mijn huid prachtig wit! Zeggen mensen in Nederland; ‘misschien moet je eens aan een zonnebankje denken'. Hier in Cambodja geldt het eeuwenoude ‘hoe witter hoe beter' principe. Want als je bruin bent, ben je een arbeider en dus arm. De dames gaan hier ver in hun angst voor een bruin kleurtje. Grote hoed op, lange handschoenen en ze dragen vleeskleurige sokken in hun teenslippers. (het is maar wat je lelijker vindt; bruine voeten of die rare sokken in die slippers.) Staan in Nederland de schappen vol met producten waar je een zomers kleurtje van krijgt, hier bieden dezelfde merken producten aan waar je juist witter van wordt. Zo was ik op zoek naar deodorant, maar kon alleen maar soorten met Whitener vinden. Wat moet ik in vredesnaam met witte oksels?

Vorige week werd ik aangesproken door grote bleke westerling met een duur horloge. Hij was 5 dagen in Cambodja om met een helikopter over de toeristengebieden te vliegen en te kijken wat de beste locaties zouden zijn voor shoppingmalls, resorts en hotels.

Ookal is het de gebruikelijke volgorde waarin een land groeit, ik zie de arme mensen worstelen en dat steekt. Voor hen onderaan de sociale ladder wordt het leven voorlopig alleen maar moeilijker. De benzineprijzen gaan omhoog, de huizenprijzen stijgen, zij zien de rijken rijker worden en raken zelf meer en meer geconfronteerd met hun eigen beperkingen. Zij willen ook omhoog in status, zij willen ook een Lexus en een glitterflat. Het gevolg; machteloosheid, jaloersheid, frustratie... Het leidt tot criminaliteit, huiselijk geweld en machtsmisbruik voordat het de ambitie en ondernemerszin bevordert. Het hoort er allemaal bij, het is de natuurlijke weg van de ontwikkeling, maar je zou hen het liefst de groeipijnen willen besparen.

p.s. voor wie nog van een ongerept, ongebleekt en echt Oosters Cambodja wil genieten; wacht niet te lang met het boeken van je ticket.